BLOG / Noticias

¿Cuánto cuesta recuperar un monte?

18/10/2017 | 16 comentarios

El trabajo y el coste de sustituir un monte de eucaliptos en Galicia

Orballo quiere convertir los montes gallegos del monocultivo del eucalipto a bosques de especies autóctonas más productivas.

Tras 5 años de trabajo y en el contexto actual de incendios, os contamos lo que ha supuesto llegar hasta aqui, dejando a un margen los eucaliptos.

 “Un poco de historia…”

En el 2012, Gerardo Lagares volvía a Galicia con una idea sencilla: convertir los montes gallegos del monocultivo del eucalipto a bosques de especies autóctonas más productivas.

Para ello, el primer paso era conseguir que los vecinos le cediesen sus terrenos durante 20 años a cambio de una renta. “Total… para tenerlos ahí parados”.Haciendo números, con todos los costes de reconversión y refertilización de la tierra, todo parece que podria llevar buen camino.

“La situación de partida”

Este era el aspecto del terreno 5 años atrás. Son los años que han pasado entre esta foto y la que se muestra un poco más abajo. Lo que antes era un monocultivo lleno de arbustos y desperdicios de eucalipto, ahora se ha convertido en una zona con castaños. Un lugar donde panales de abejas disfrutan de un soleado verano. Donde ya ha empezado a crecer distintos tipos de hongos, entre ellos boletus edulis, un indicador de recuperación del terreno. Para nosotros es una fantástica noticia y una esperanza para nuestros montes.

 
arboles de eucalipto en paderne
Eucaliptos en las parcelas próximas a Orballo

“El lugar, el proceso y los costes”

Una parcela de monte de alrededor de 3500 m² de monocultivo de eucalipto en estado de semiabandono. Suelo esquelético, estéril, poco profundo, degradado, con poca materia orgánica, con la roca madre (granito) próxima al exterior en algunas zonas, pedregoso y con escasez de nutrientes.

Las operaciones realizadas durante el proceso de conversión a un bosque autóctono son las siguientes:

2012
-Corte de la madera y limpieza de la parcela
-Subsolado del terreno

2013
-Compra y plantado de castaños: 50 castaños híbridos del clon 90044, de una savia (un año) y obtenidos por el método de propagación de acodo bajo.
-Colocación de protectores para planta forestal
-Vigilancia y seguimiento
-Abonado anual

2015 – 2017
-Poda y desbroce

Los tipos de abono (aptos para cultivo ecológico) aplicados fueron:

Enmienda caliza magnesiana (correctivo agrícola alcalinizante)
19 % Mg O
29 % Ca O
Abono Orgánico NPK 2.4.4.
40 % Materia orgánica
20 % Carbono
2 % M total
4 % Pentóxido de fósforo
4 % Óxido de potasio
11 % Óxido de calcio
11 % Extracto húmico
Abono liberación lenta (Fertilizante especial)
30 % Óxido de potasio
10 % Óxido de magnesio
42,5 % Trióxido de azufre
Bajo índice de salinidad

terreno sin eucalipto en orballo
Imagen de Donín actualmente

Es difícil calcular un coste aproximado ya que la vigilancia de la evolución del terreno o la investigación y aprendizaje en las medidas adoptadas difícilmente son cuantificables. Sumando costes básicos y sin profundizar en mano de obra calculamos sobre 200€ anuales (0,6€/m²). Tenemos que tener en cuenta que, aunque los terrenos a día de hoy parecen rehabilitados, actualmente su producción no es rentable. También indicar que no están incluidos los costes de amortización de los terrenos.

¿Donde esta la diferencia con las plantaciones de eucalipto?

 Las plantaciones de eucalipto destinado a madera son lineales y muy regulares. El marco (distancia entre árboles) de plantación puede llegar a un 2×3, por lo que los individuos están muy cerca.

Nuestra plantación está proyectada para producción de fruto ecológico, por lo que posee un marco mucho mayor que va desde los 8×8 hasta los 10×10. El diseño es en semiabanico, de esta forma pierde regularidad y homogeneidad. Así se consigue simular un entorno más natural. Esto es importante a la hora de prevención de plagas y otros imprevistos como incendios, riadas… ya que el crecimiento y disposición normal de los árboles ha evolucionado de forma natural para protegerse.

Aunque este árbol no sea el causante del fuego, este arde muy rápido haciendo que los incendios sean incontrolables. Esto se debe a la estructura de las hojas (vuelan con facilidad) y al eucaliptol y otras sustancias muy inflamables que tiene en su interior. La vegetación derivada de su cultivo y del modelo de explotación actual, hace que el fuego corra más rápido y sea más difícil de apagar. Repoblar con especies autóctonas ayuda a la prevención de incendios porque permiten un mayor desarrollo del sotobosque.

El proceso de conversión es largo. Se requieren alrededor de 15 años de inversión sin retorno en el terreno. Una vez superada esta barrera, los rendimientos productivos son mucho más elevados que con el eucalipto. Es una estrategia a largo plazo.

Queremos compartir nuestro modelo de explotación forestal con cualquier persona o entidad. En Orballo estamos convencidos de que si se trabajase en una línea parecida, si cambiásemos el monocultivo de eucalipto, si cultivásemos especies autóctonas más productivas, si mirásemos más el rural; no tendríamos tantos fuegos, serían menos devastadores y Galicia sería un territorio más próspero.

16 comentarios en “¿Cuánto cuesta recuperar un monte?

    1. Hola! En cuanto a tu primera pregunta, pues la experiencia. Se podría elaborar unas tablas pero las variables son tantas, que solo una persona con mucha experiencia puede aconsejarte. Siempre sobre terreno y a riesgo de equivocarse. En Orballo hemos fallado un montón…
      Para lo de la avispilla china, manda un correo a comunicacion@orballo.eu y se lo pasamos al agrónomo. Especifica bien tu consulta por favor, seguro puede echarte una mano.
      Un saludo y gracias por tus preguntas!

  1. Hola, gracias por el interesante artículo

    ¿Hay algún manual o tutorial de youtube donde pueda leer todo el proceso que seguisteis para hacer medrar los castaños? tengo una parcela con un manchal que fue de eucalipto, con los tocones cortados… Me gustaría intentarlo también. Estoy en Asturias.

    1. Hola!
      Pues por el momento no tenemos ningún audiovisual. ?
      Aunque la aplicación de los tratamientos y tareas de mantenimiento no tienen especial ciencia… Si quieres saber algo en concreto, pregunta y te decimos ?
      ??

  2. Estamos haciendo un trabajo para la uni y tenemos que poner en la bibliiografia que sois (revista, periodico…)

    Gracias

    1. Holi! Pues somos muchas cosas agricultores apasionados de Galicia, vendedores de infusiones y especias, emprendedores del rural….Aquí podéis leer más en detalle de qué va nuestro pequeño gran proyecto, qué nos preocupa y conocer mejor al #Orballoteam 😉 ¡Mucha suerte con el trabajo! A ver si sale de sobresaliente 😉

      1. Que pedazo de maquinas sois, muchas gracias por responder seguro que nos sirve la info.

        Cuidarse y veder muchas infusiones 🙂

  3. Buenas, yo tengo varios montes con algo de eucalipto y me gustaría transformarlos en monte típico gallego, nose si sabéis como ayudarme,
    Sin coste para nadie, madera a cambio de repoblar

  4. Boas, herdei varios montes de eucalipto este ano na zona de Coruña e gostariame repoblar con arbóres autóctonos e evitar incendios. Como podo facer? Estou disposto a ceder o uso para colmenas ou outras actividades. Gracias

    1. Bos días Eva,
      No caso de terreos xa cultivados con eucaliptos, temos bastante dificultade para transformalos como podes ler no artículo. Asemade, animámosche a que emprendas este cambio, xa que lle deixarás unha gran riqueza os teus fillos e netos.
      Dende a nosa experiencia, xa que vai ser un proxecto a longo termo, precisaríamos facer unha planificación a 10/15 anos vista. O primeiro paso sería cortar os eucaliptos e vender a madeira. Se cada esperar a que teñan un bo prezo de venta, para maximizar os recursos. O gañado, pódeche servir para financiar o proxecto. Neste caso a dimensión ou escala é moi importante para minimizar os costes.
      Despóis retirar os tocóns e facer un desbrozado. Agarda ó inverno para facer a queima, pide permiso.
      Logo xa poderías prantar as novas árbores. Os nosos preferidos son castiñeiros e nogáis, pola rapidez de crecemento e o froito. Depende como de medrados os merques, pero nuns 10 anos poden acadar suficiente porte para que den froito.
      Lembra cada ano facer un desbroce e aplicar o tratamento para correxir o ph do terreo.

      Como ves, é bastante laborioso e costoso. Non desanimes! a recompensa nuns anos fará que todo o esforzo teña sentido.
      Xa os vas contando.
      Unha aperta e sorte!

  5. Boas tardes, non teño nada de experiencia nestos temas pero teño a posibilidade de que me deixen unha parcela duns 500 m2 com unha inclinación dun 1,5 % esta a monte chea de toxos, xestas silvas un carballo prqueno e algún eucalipto pequeno polo medio, gostariame saber se sería posible e os pasos a seguir tipos de desbroce como preparar a terra etc para convertirla en herba e plantar algun castiñeiro e carballos se se poidese facer para poder desfrutar dela co meu fillo. Tamen ainda que son da provincia da Coruña se poderiames orientarme sobre costos aproximados a groso modo vamos. E que son un total ingnorantr destes temas. Grazas

  6. Boas tardes.Casualmente di con este post . Eu teño unha finca de 4.000 m2 na zona de Paderne.Acaban de cortar os eucaliptos respetando os castaños , esa era a condición pra mercar a mesma. Agora o que plantexo é plantar arces , y tamen plantar mais castaños e nogais .Pero non sei como actuar.Si trituro toda la finca , pois quedaron ramallos y leña de ramas mais grosas pode expandirse as semillas do eucalipto?.E mellor esperar o inverno y quemar todo estos restos? O pasar unha pala y acumular todo nun oco que hay no mesmo terreno.
    Agradecería a vosa resposta o bien informarme que me pode axudar .
    Moitisimas gracias.
    P.DEste verão fuimos consumidoras das distintas infusions de Orballo e incluso quería facer unha visita cos meu neto e neta as instalaciones, pero non conseguimos cita.

    1. Ola Carmen,
      noraboa pola adquisición! o mellor e que retires os tocóns dos eucaliptos, para que non retoñen. Coa materia orgánica, podes aproveitar a leña e/ou pasar unha trituradora. Tamén podes acumular e queimar, presta especial coidado coa fogueira, ten auga cerca, vai queimando os poucos e pide permisos. Calquera opción é válida.
      Despois as leiras requiren coidados, unha vez ó ano vas ter que ronzar. Igual dúas veces mentres os novos árbores non medran. O mellor neste caso e que escollas un marco de plantación que che permita meter un tactor para que che desbroce e triture todo. Logo duns anos, xa verás como o sotobosque cambia e non precisa tanto coidado.
      Moita sorte co proxecto e grazas por disfrutares das nosas infusións. Un saúdo!

Deja una respuesta

Tu dirección de correo electrónico no será publicada. Los campos obligatorios están marcados con *